Aydan Dalkılıç - ‘’MİMAR’’ ve ‘’ARCHITECT’’ Anlam ve Kelime Kökenlerinin (Etimoloji) İncelenmesi

TOROS ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR, TASARIM

 VE MİMARLIK FAKÜLTESİ

ICM 429- İNSAN VE MEKAN İLİŞKİSİ DERSİ ARAŞTIRMA ÖDEVİ

‘’MİMAR’’ ve ‘’ARCHITECT’’ Anlam ve Kelime Kökenlerinin (Etimoloji) İncelenmesi

Yürütücü: Sait Özkal Yüreğir Tarih: 2 Ekim 2018

Hazırlayan: Aydan Dalkılıç 152010019

          Etimoloji teriminin Türkçe sözlükte anlamı

1.(Dilbilim) Etimoloji (asıl, hakiki, gerçek + söz, kelime) ya da kökenbilim, bir dildeki sözcüklerin kökenlerini ve bunun bir gereği olarak o dilin diğer dillerle ve o dili konuşan toplulukların geçmişten bugüne diğer topluluklarla olan kültürel ilişkilerini araştırır. Bir başka tabirle kökenbilim, bir kelimenin ya da dildeki benzer bir kullanımın gelişme sürecinin ilk ortaya çıkışından itibaren izlenmesi, hangi dillerde ne şekilde yayıldığının tespit edilerek parça ya da bileşenlerinin analiz edilmesi bilimidir. Eskiden kullanılan ve Arapça kökenli olan ismi ise iştikak ilmidir. Kökenbilim uzmanlarına etimolog, kökenbilimci veya iştikakçı denir

2.(Hukuk) Kelimenin kaynağını bulmak için uğraşan bilim dalı

3.Bir kelimenin kökeni

4.Bir dildeki sözcüklerin hem biçimsel hem anlamsal tarihini ele alan dilbilim dalı

5.Köken bilimi

6.Sözcüklerin hem biçimsel hem anlamsal tarihini ele alan dilbilim dalı

7.Kökenbilim

Mimarlık Nedir?
Mimarlık en basit anlatımı ile;  Yapı Tasarlama sanatı ve bilimidir.Daha geniş bir açıklama ise,  makro ölçekte şehir planlaması, kent tasarımı ve peyzaj tasarım mikro ölçekte ise mobilya ve endüstri ürünleri tasarımını da içeren bir sanat ve bilim dalıdır.

ARCHITECT (MİMAR)  

1.Binaları veya diğer yapıları tasarlayan veya planları hazırlayan ve inşaatı üstlenen bir profesyonel .

Platon, şeylerin nedenini, fikirlerini ve verimli bir mimar olmasını sağlamıştır .

2.İstenen sonuca ulaşmayı planlayan, tasarlayan veya yöneten kişi. 

Peisistratus, İlyada ve Odyssey'in ilk mimarıydı .

3.( Filipinler ) Mimarlara verilen bir başlık. Genellikle Arch./Ar olarak büyük harfle yazılır veya kısaltılır . kişinin isminden önce

           

Mimar Kelime Kökeni

~ Ar miˁmār معمار [#ˁmr] imar eden, bina inşa eden < Arˁamara عمر mamur ve bayındır etti, inşa etti → umran

Tarihte En Eski Kaynak

[ Aşık Paşa, Garib-name (1330) ]

Önemli Not: Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve bu kelimenin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.

Kelime Kökeni

Arapça ˁmr kökünden gelen miˁmār معمار  "imar eden, bina inşa eden" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça ˁamara عمر  "mamur ve bayındır etti, inşa etti" fiilinden türetilmiştir.

Etimolojisi
Mimarlığın Türkçe’de kelime kökeni, Arapça “umr” fiilinden kaynaklanır.Umr fiili, Arap dilinde bina yapma yolu ile geliştirmek, zenginleştirmek, mamur hale getirmek anlamındadır. Mimarlık, imar etme, uygar ve ileri olma eylemidir.
Latince mimarlık, architectonice’dir. Kelime techne ve architecton olarak ayrışır. “Techne” kelimesi Antik Yunan’da bilinen anlamda teknoloji değil, aynı zamanda yaratma anlamına gelmektedir. “Architecton” ise prensip ve öncelik anlamına gelen “arche” ve marangoz veya zanaatkar anlamındaki “tecton” kelimelerinden oluşmaktadır. Özetle, kelime Latince anlamıyla ‘’usta biri olarak tanımlanan bilgi donanımlı Yaratıcı tarafından yaratılan, bir yapış eylemi’’ anlamındadır.

MİMARLIKTA MEKAN KAVRAMI

Yrd. Doç.Dr. İlhan ALTAN ÖZET

Mimarlık tarihinin dönüm noktalarından birisi de bu asrın başlarında mekan kavramının mimarlığın esas öğesi olarak ele alınmasıyla başlar.

 Mimarlığın temel konusu olan mekan kavramı, insan algılaması ve mekanın sınırlanmasına bağlı olup, sınırlayıcı öğelerin farklılığına göre, doğal, yapay ve karma mekan kavramlarını kullanırız.

Mekan kavramını bütün duyu organlarımızla algılar ve bu algılarımızı belleğimizde bulunan durumlarla mukayese ederiz. Her toplumun mekan tahayyülünde ve mekansal davranışında büyük farklılıklar vardır. Bu da toplumların kültürel farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Zaman içinde her kültür sistemi, yaşama biçimini, mekan anlayışı ve onu kullanışıyla yansıtmıştır. Dolayısıyla mekan sözcüğü mutlak ve değişmez bir anlam taşımaktadır. Zaten böyle bir anlam taşımasaydı, tarih boyunca birbirlerinden bu kadar farklı mekanlar yaratılamazdı.

Karşılaştırma ve Yorumlama

Mimar geçmişten günümüze binaları , tasarlayan,çizen bilgili kişidir diyebiliriz. Mekan ise Mimaride mekandan söz edilince, evvela üstten, alttan ve yanlardan kapatılmış olan bir yapıt akla  gelebilir ve mekan deyince duvarlarla kesin sınırlandırılmış bir yapı düşünebiliriz .

Mimar deyince aklımıza mekan ve yapı kelimesi de gelir genelde. Mekanın geçmişini kimin yapıtı olduğunu düşünürsek o zaman mimarını öğrenmek aklımıza gelir bence.